Systemisch werk

Zonder wortels geen vleugels

Ik ben in 1998 geïnteresseerd geraakt in systemisch werk en heb de opleiding Familieopstellingen aan de New Man Academy gevolgd. Deze manier van kijken heeft mij veel andere inzichten gegeven. 

Soms blijkt dat er psychische problemen zijn die niet veroorzaakt worden door persoonlijke trauma’s of ervaringen maar door het systeem waaruit we afkomstig zijn. Deze systemische verstrikkingen zijn daarom ook niet behandelbaar met allerlei vormen van persoonlijke therapie.

Circulaire causaliteit is een belangrijk begrip in de systeemleer en houdt in dat er geen oorzaak-gevolg denken is. Het niet uitgaan van oorzaak-gevolg is afkomstig uit de cybernetica en staat haaks op het therapeutische werk waarmee gewerkt wordt op de psychologische laag.

Bij de systeemleer wordt uitgegaan van de wisselwerking tussen de verschillende delen. Een voorbeeld hiervan is het zondebok principe. Als er bijvoorbeeld problemen zijn met een kind in een gezin kan ervoor gekozen worden dit kind geïsoleerd aan te pakken en uit huis te plaatsen. Men gaat er dan vanuit dat zodra het kind uit het systeem is vertrokken het probleem is opgelost. In het systeem ontstaat dan echter vaak een nieuwe zondebok. Hier is dan het feedbacksysteem aan de gang. Het zwarte schaap is de schaduw van het systeem. Kinderen spiegelen vaak de schaduw van de ouders. Het zien van deze dynamieken is een belangrijke manier van kijken. 

Een simpel voorbeeld van een feedbacksysteem is een centrale verwarming met een thermostaat. Er is altijd een terugkoppeling over en weer die het hele systeem constant beïnvloedt.